Nad Wisłą, która niczym niebieskozielony naszyjnik rozpięta pomiędzy górami a morzem, położone jest miasto Sandomierz.
Sandomierz – cel i zwieńczenie naszej podróży przez wschodnią część województwa świętokrzyskiego, choć lepiej byłoby nazwać ten obszar Ziemią Sandomierską, której Sandomierz był niegdyś stolicą. Kiedyś centrum polityczne w którym podejmowano najważniejsze dla losu Państwa decyzje, dziś funkcjonuje gdzieś na uboczu z tysiącletnią powagą przyglądając się wielkomiejskiemu zgiełkowi w dążeniu donikąd. Może dzięki temu Miasto emanuje niesamowitym klimatem, mieszanką długiej i bogatej historii doprawionej odpowiednią dozą prowincjonalności, którą napawamy się wieczorową porą odpoczywając na Rynku, wśród starych murów kamienic, gdy z głośników rozbrzmiewała muzyka na żywo towarzysząca odbywającemu się właśnie festiwalowi „Dookoła wody”.
Malowniczo położony nad najdłuższą rzeką w Polsce, na krańcu Wyżyny Sandomierskiej Sandomierz zachował średniowieczny układ urbanistyczny. Obecnie miasto kojarzone jest posiadaczom telewizorów głównie jako tło rozgrywającego się tu serialu. Niewielka powierzchnia miasteczka pozwala poznać je w ciągu jednodniowego spaceru, zachęcam jednak do porannego zwiedzania, ponieważ można przerazić się ilością turystów, chcących tak jak my spacerować wąskimi ulicami tego urokliwego miasta.
Pierwszym przystankiem na naszej trasie zwiedzania była Brama Opatowska będąca elementem częściowo zachowanych murów obronnych. Po pokonaniu 137 stopni „z góry” możemy obejrzeć dachy kamienic i wieże kościołów na Starym Mieście, w oddali widać również Góry Pieprzowe, nowe zabudowania Sandomierza oraz szarą dziś wstęgę Wisły. Pozostałe zachowane elementy obronne to część murów od strony północnej przy Bramie Opatowskiej i od strony zachodniej przy ulicy Żydowskiej oraz furta Dominikańska, tzw. „ucho igielne” tuż przy ulicy Zamkowej.
Świątynie w Sandomierzu zasługują na naszą szczególną uwagę. Katedra zlokalizowana na wysokiej skarpie nad rzeką, górująca nawet nad wzgórzem zamkowym, to gotycka budowla wzniesioną na miejscu romańskiej kolegiaty, która w swych wnętrzach skrywa bogate i barwne dekoracje z naściennymi barokowymi obrazami oraz typowe dla gotyckich budowli sklepienia krzyżowo – żebrowe. Drugą świątynią wartą odwiedzin jest romańska perełka, najstarszy zabytek Sandomierza, kościół św. Jakuba położony przy ul. Staromiejskiej. Kościół jest jednym z pierwszych w Polsce tego typu budynków wzniesionych całkowicie z cegły. Bryła kościoła oraz jego wnętrze jest typowe dla budowli romańskich, na uwagę zasługuje ceglany portal, którego progi przekraczamy wchodząc do świątyni. Kościół po zabytkowej kolegiacie oraz płycie wiślickiej w Wiślicy i kolegiacie św. Marcina w Opatowie znalazł się na szlaku zabytków romańskich w województwie świętokrzyskim, które udało nam się do tej pory zwiedzić.
Opuszczając kościół warto podejść trochę wyżej, aż do miejsca w którym rozpoczyna się wąwóz lessowy Królowej Jadwigi charakterystyczny dla budowy geologicznej Wyżyny Sandomierskiej. Warto podążyć poprowadzoną jego dnem ścieżką, aby przyjrzeć się wciąż aktywnym procesom erozji. Po czy poznać, że wąwóz to wąwóz lessowy? Na zboczach prócz fantazyjnie odsłoniętych korzeni drzew możemy zauważyć naturalne i fantazyjne wgłębienia, oczywiście prócz naturalnych hieroglifów, w wąwozie zauważymy dużo hieroglifów wykonanych ludzką ręką, niekoniecznie ładnych.
Od strony Wisły bardzo dobrze widoczny jest Zamek, który wzniesiony w XIV wieku nie przetrwał w swojej pierwotnej postaci do dzisiejszych dni. Pozostałe jedyne skrzydło zachodnie jest dziś siedzibą Muzeum Okręgowego, zwiedzać w jego murach możemy wystawy poświęcone ziemi sandomierskiej oraz odkryte podczas badań archeologicznych szachy wykonane z rogu jelenia. Renesansowy Ratusz, któremu tło nadają utrzymane w bardzo dobrym stanie kamieniczki jest dominującą budowlą na Rynku w Sandomierzu. Dla mnie jeden z wielu w Polsce, dla innych najpiękniejszy. W Sandomierzu, jeśli już znudzą nas naziemne ścieżki, możemy udać się pod ziemię do dawnych piwnic i składów kupieckich, gdzie została utworzona Podziemna Trasa Turystyczna.
Po zaopatrzeniu się w niezbędne pamiątki wykonane z krzemienia pasiastego, który w rożnych formach oraz cenach sprzedawany jest na Małym Rynku oraz zrobieniu zapasów w postaci sandomierskiego miodu pitnego ruszamy za mury Starego Miasta, żeby na łonie natury odetchnąć choć trochę od zgiełku jaki zapanował w Sandomierzu.
Naszym celem stają się Góry Pieprzowe, które zbudowane z kambryjskich skał górują nad doliną Wisły. Na terenie Gór Pieprzowych został utworzony rezerwat przyrody, który ma przede wszystkim chronić zespół kserotermicznych i ciepłolubnych zarośli. Po rezerwacie wytyczono czerwony szlak pieszy, który jednak nie jest odmalowany, co umożliwia pobłądzenie, co i nam się przydarzyło. W jedną stronę ścieżka poprowadziła nas nad brzegiem wody, skąd podziwialiśmy odsłonięte skały, następnie po pokonaniu sporej stromizny naszym oczom ukazało się miejsce z ławeczkami, z widokami na dolinę Wisły, zbocza Gór Pieprzowych oraz w oddali zabudowania Starego Miasta. Szlak nie jest zbyt często uczęszczany, utrzymanie szlaku pozostawia wiele do życzenia, jednak w newralgicznych miejscach, nad przepaściami liny ułatwiały nam przejście szlaku. Droga powrotna to już eksploatowanie terenu szlakiem czerwonym, który zaznaczony na naszej mapie nie jest odmalowany przez znakarzy, prowadzi przez strome zbocza Gór Pieprzowych ukazując co rusz odsłonięte skały, które pokruszone w dłoniach przypominają pieprz. Rezerwat przyrody wart jest odwiedzenia. Polecam wszystkim województwo świętokrzyskie na weekend!
